26.09.2020 10:26

Beittur Baldur fer i Brotajárn

 

                 

                                                                                                  Eldborg EK-0614 á Rækjuveiðum á Flæmskahattinum haustið 2012 mynd þorgeir Baldursson 

Beittur Baldur fer i brotajárn


 Skuttogari sem kom til Dalvikur 1974  Varðskip i þorskastriðinu þegar landhelgin var færð i 200 milur Lengi rækjutogari á Isafirði  I eigu Reyktal frá 2003, en hefur legið i Hafnarfirði siðustu árin 

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. SEPTEMBER 2020

BAKSVIÐ

Ágúst Ingi Jónsson

aij@mbl.is

Einn af stórleikurunum i 200 milna þorskastriðinu 1975-76, varðskipið Baldur, fer i sina siðustu ferð á næstunni. Þá verður skipið dregið til Belgiu þar sem það fer i niðurrif. A sinum tæplega 50 árum hefur það borið nöfnin Baldur, Hafþór, Skutull og Eldborg og auk gæslustarfa má nefna rækjuveiðar og hafrannsóknir. Sem varðskip tók það þátt i harðvitugum átökum og þurftu þrjár freigátur breska sjóhersins að halda laskaðar heim á leið eftir að hafa lent i´ Baldri, sem var þó miklu minna skip. Kantaður skutur togarans og gálgarnir reyndust mun stærri skipum skeinuhætt verkfæri og gátu rist gött á siður þeirra.

Skuttogarinn Baldur var smiðaður i Póllandi fyrir Aðalstein Loftsson, útgerðarmann á Dalvik, og kom til heimahafnar i júni 1974, um 60 metra langt og 11 metrar á breidd. Skipið var þó ekki lengi gert út til fiskveiða frá Dalvik þvi rúmu ári siðar var það orðið varðskip og gegndi veigamiklu hlutverki i þriðja þorskastriðinu 1975-76 þegar landhelgin var færð út i 200 milur.

Baldur fer i strið

I grein Jóhanns Antonssonar i Norðurslóð fyrir fjórum árum kemur fram að aðstæður hafi breyst hjá útgerðinni á Dalvik og úr hafi orðið að selja togarann. Rikissjóður var kaupandi og mun tilgangur rikisins með kaupunum að nota skipið til hafrannsókna. Fyrst fékk Landhelgisgæslan það þó til afnota og var Baldur þvi orðinn varðskip og kominn i strið, eins og Jóhann skrifar.

Á árunum 1980-1983 var Baldur gerður út af Hafrannsóknastofnun. Skipið fékk þá nafnið Hafþór og kom i stað eldra skips með sama nafni.

Samvinnufyrirtæki nokkurra rækjuverksmiðja á Isafirði leigði þá skipið til veiða á rækju og 1984 var skipinu beytt i frystiskip. 

                            Eldborg i Brælu á Flæmska Hattinum haustið 2012 mynd þorgeir Baldursson 

 

Útgerðarfyrirtækið Reyktal AS i Tallinn keypti skipið 2004 og gerði út til rækjuveiða á Flæmska hattinum, Barentshafi og við Austur- Grænland fram til 2013. Frá þeim tima hefur skipið legið i Hafnarfjarðarhöfn, en Reyktal er m.a. með starfsemi i Eistlandi og á Islandi.

Nú er siðasta siglingin fram undan, en nýlega var skipið notað til upptöku á atriði i nýjum sjónvarps þáttum af Ófærð, sem eru i vinnslu. Reyndar hefur nokkur umferð kvikmyndagerðarfólks verið um Hafnarfjörð undanfarið þvi atriði i aðra sjónvarpsþætti voru tekin upp i bát i höfninni i vikunni.

 
 

                             Grettir Sterki og Togarinn i Hafnarfjarðarhöfn  mynd Hörður Hólm sept   2020

                             Haldið af stað frá Hafnarfirði   áleiðis til Belgiu mynd Hörður Hólm sept 2020
 

 

Grettir sterki dregur Eldborg yfir hafið til Belgiu, en það er öflugur dráttarbátur i eigu Icetug, systurfyrirtækis Skipaþjónustu Islands. Fyrir nokkru var fiskiskipið Páll Jónsson úr Grindavik dregið sömu leið til niðurrifs i Belgiu, en skipa- þjónustan eignaðist það fyrir ári og nýtti m.a. ýmsan búnað úr skipinu. Það var dráttarskipið Togarinn sem dró Pál til Belgiu, en Togarinn kemur heldur ekki heim þvi skipið hefur verið selt og afhent nýjum eigendum i´ Amsterdam.

Ægir Örn Valgeirsson, stjórnarformaður Icetug og framkvæmdastjóri Skipaþjónustu Islands, segir, spurður um ástæður sölu Togarans, að öll fyrirtæki i rekstri finni fyrir kóronufaraldrinum. „Dregið hefur úr umferð stærri skipa siðustu mánuði og svo erum við i samkeppni við borgina. Þeir keyptu nýlega dráttarbát fyrir um milljarð og við erum að laga okkur að þvi. Það er erfitt fyrir einkafyrirtæki að keppa við opinberan rekstur,“ segir Ægir.

 

                   Beðið á Ermasundi eftir að komast i Canalinn mynd Hörður Hólm sept 2020
 

1990 keypti Togaraútgerð Isafjarðar hf. Hafþór og fékk hann þá nafnið Skutull IS 180. Þegar Básafell hf. varð til siðla árs 1996 var Togaraútgerð Isafjarðar meðal þeirra sjávarútvegsfyrirtækja á norðanverðum Vestfjörðum sem sameinuðust undir

nafni Básafells. Vorið 1999 kom Skutull úr breytingum i Póllandi sem fólust m.a i lengingu um ellefu metra auk breytinga á skut.

Um tima var skipið i eigu Útgerðarfélags Reykjavikur og hafði þá fengið nafnið Eldborg RE13

BALDUR GERÐI ÞRJÁR BRESKAR FREIGÁTUR ÓVIGFÆRAR

Gerðu 27 tilraunir til Ásiglingar

        Agnar við Szulser sem að er 3000 hp mynd þorgeir Baldursson 2012

 

„Það sem gerði Baldur að öflugu skipi i þorskastriðinu 1975-76 var hversu lipur hann var. Hann gekk tæplega 18 milur, var listagott sjóskip, og það var hægt að snúa honum mun hraðar heldur en hinum varðskipunum,“ segir Pálmi Hlöðversson, sem var um tima stýrimaður á Baldri með Höskuldi Skarphéðinssyni skipherra, og siðar sjálfur skipherra. Pálmi leit um borð i skipið nýlega með félaga sinum Júliusi Helgasyni, sem starfaði m.a. sem bátsmaður og háseti á Baldri, en ekki var margt að sjá, sem minnti þá á gamla tima.

„Við lentum i ýmsu á Baldri og stundum stóð þetta tæpt þegar verið var að atast i herskipunum og þeir i okkur,“ segir Pálmi. Það er varla ofsögum sagt að stundum hafi staðið tæpt i orrustum varðskipanna við breskar freigátur. I frásögn Morgunblaðsins 30. mars 1976 er sagt frá harðvitugri glimu Baldurs 27. mars við freigátuna Diomede og fleiri bresk skip undir fyrirsögninni „Baldur hefur sent 2 freigátur i slipp“. áður hafði Baldur gert Yarmouth óvigfæra, eins og það var orðað, og siðar átti Mermaid eftir að bætast við.

I Morgunblaðinu segir meðal annars: „Freigatan Diomede laskaðist mikið er hún sigldi á varðskipið Baldur á Vopnafirði eftir hádegi á laugardag. Freigátan gerði 27 ásiglingartilraunir á varðskipið og heppnuðust þrjár þeirra. I siðustu ásiglingunni laskaðist freigátan það mikið, að hún varð að halda heim á leið. Eftir áreksturinn kom freigátan Galatea á vettvang og beindi hún byssum og eldflaugum að Baldri og hótaði skipherra freigátunnar,

að nota vopnin ef Baldursmenn „hættu ekki áreitni við freigáturnar“.

Þegar atburðurinn átti sér stað var Baldur á leið að brezkum togurum á Vopnafjarðargrunni, um 52 sjómilur austur af Langanesi. Eftir áreksturinn hélt Baldur til Seyðisfjarðar, þar sem gert var við skemmdir skipsins.“

Ein ósvifnasta árásin

Lúðvik Jósepsson, kvaddi sér hljóðs utan dagskrár á  Alþingi, 30. mars, i kjölfar þessa atburðar: „Tilefnið er fyrst og fremst atburðirnir sem gerðust ámiðunum fyrir aust-an land sl. föstudag þegar tvær breskar freigátur og einn drátt- arbátur gerðu þar sérstaklega ósvifna árás á islenskt varðskip, varðskipið Baldur, sem telja má hiklaust að hafi verið ein ósvifnasta árás sem gerð hefur verið á islenskt löggæsluskip i þeirri deilu sem nú stendur yfir við Breta út af fiskveiðimálum,“ sagði Lúðvik meðal annars.

                                 I Canalnum á leiðinni til Cent i Belgiu Mynd Hörður Hóm sept 2020

                 Eldborgin kominn að bryggju i Cent i Belgiu mynd Hörður Hólm sept 2020
 

 

Eldra efni

Um mig

Nafn:

Þorgeir Baldursson

Farsími:

8620479

Heimilisfang:

Reynihlið 15 D 604 Hörgárbyggð

Staðsetning:

Hörgárbyggð

Um:

Fréttaritari Morgunblaðsins til sjávar og sveita og öll Almenn Ljósmyndun sem að tengist Sjávarútvegi

Tenglar

Flettingar í dag: 1517
Gestir í dag: 26
Flettingar í gær: 557
Gestir í gær: 48
Samtals flettingar: 568744
Samtals gestir: 21574
Tölur uppfærðar: 28.3.2024 16:05:35
www.mbl.is