Strandveiðilöndun á Dalvik mynd þorgeir Baldursson 2022

Strand­veiðarn­ar hafa gengið svo vel í sum­ar að nú er út­lit fyr­ir að heild­arkvót­inn í þorski klárist eft­ir um það bil þrjár vik­ur, þegar mánuður og ein vika eru eft­ir af veiðitíma­bil­inu. For­ystu­menn smá­báta­sjó­manna von­ast til að mat­vælaráðherra bæti við þannig að all­ir fái sína 48 daga til að veiða.

„Veiðin und­an­farna daga hef­ur verið með ólík­ind­um. Í þess­ari viku hef­ur afl­inn verið 269 tonn af þorski á dag, að meðaltali,“ seg­ir Örn Páls­son, fram­kvæmda­stjóri Lands­sam­bands smá­báta­eig­enda. Kvót­inn er 10 þúsund tonn. Þorskafli strand­veiðibát­anna í maí og júní var 7.424 tonn, 37% meiri en á sama tíma í fyrra. Þá eru aðins liðlega 2.500 tonn eft­ir, sem gætu auðveld­lega náðst fyr­ir 25. júlí. 

200 milur mbl.is

Básinn hjá Kapp á sjávarútvegssýningunni i Smáranum mynd þorgeir Baldursson

Högg fyrir tæknifyrirtæki er Rússland lokaðist.

Frá undirritun samningsins á sjávarútvegssýningunni í Færeyjum í maí. Freyr Friðriksson, eigandi KAPP, og Kent Damgaard, framkvæmdastjóri Karstensen Skibsvært. Mynd/aðsend.Ljósmynd: Aðsend mynd

Deila 

Verkefnastaða KAPP, sem framleiðir kælibúnað fyrir skip og landvinnslur, er með besta móti með tilliti til þess að Rússlandsmarkaður, sem var fyrirtækinu mikilvægur, hefur lokast. Nýlega gerði KAPP samning við Karstensens skipasmíðastöðina um smíði á kælibúnaði í þrjú skip sem eru í smíðum.

Eins og fleiri íslensk tæknifyrirtæki varð KAPP fyrir talsverðu höggi í kjölfar refsiaðgerða vestrænna ríkja gagnvart Rússlandi vegna innrásarinnar í Úkraínu. Fyrirtækið var með samninga um afhendingu á kælibúnaði fyrir þrjú skip í Rússlandi og hafði framleitt allan búnaðinn þegar Rússland lokaðist. Freyr Friðriksson, eigandi KAPP, segir að þarna hafi stór markaður gufað upp í einu vetfangi.

„Við vorum með samning um búnað í þrjú skip og vorum langt komnir í framleiðslu á þeim búnaði. Búnaðurinn var ekki kominn út til Rússlands og á endanum tókst okkur að koma honum til annarra kaupenda,“ segir Freyr.

Aukning hafði verið ár frá ári á framleiðslu KAPP inn á Rússlandsmarkað alveg frá árinu 2014. Á þessum tíma hafi mikið magn búnaðar verið seldur til rússneskra fyrirtækja og Freyr segir ljóst að sá tími er að renna upp að það þurfi að fara þjónusta þennan búnað. KAPP er ekki frekar en öðrum fyrirtækjum fært að sinna þeirri þjónustu. Þetta er því snúin staða og ekkert útlit fyrir að lausn sé í sjónmáli. Þetta sé ekki óskastaða. KAPP hafi unnið með mörgum rússneskum sjávarútvegsfyrirtækjum og góð tengsl hafi myndast.

Fyrirtækið hefur náð að snúa vörn í sókn og tilkynnti á sjávarútvegssýningunni í Færeyjum í maí samning um framleiðslu og uppsetningu á kælibúnaði fyrir þrjú uppsjávarskip sem danska skipasmíðastöðin Karstensens Skibsværft er að smíða. Hluti af þeim búnaði sem hafði verið framleiddur fyrir rússnesku kaupendurna fór til Karstensens skipasmíðastöðvarinnar. Stærsta skipið af þeim þremur sem um ræðir er Havsrup, 77 metra langt og 14 metrar á breidd. Hin tvö eru 70 og 69 metra löng og er verið að smíða þau fyrir útgerðir í Noregi, Svíþjóð og Skotlandi.

Kælikerfi til Máritaníu

„Við náðum góðum samningi við Karstensens og okkar staða er því bara björt. Það skemmtilega við þetta eru líka þessi sterku tengsl Karstensens við íslensk sjávarútvegsfyrirtæki. Það er talað um að Karstensens sé ein fremsta skipasmíðastöð í heiminum.“

Nýlega flutti KAPP í nýjar höfuðstöðvar í Kópavogi og rekur auk þess þjónustustöðvar í Þorlákshöfn og Vestmannaeyjum. Freyr segir ýmiss önnur verkefni framundan. KAPP seldi fyrir skemmstu kælikerfi alla leið til Máritaníu og var það í fyrsta sinn sem fyrirtækið á viðskipti þar um slóðir. Sá samningur var undirritaður á sjávarútvegssýningunni í Barcelona fyrr á árinu. Búnaðurinn fer í togara sem er á bolfiskveiðum í mjög hlýjum sjó út af vesturströnd Afríku. Freyr segir mikil tækifæri í þessum heimshluta fyrir vörur fyrirtækisins.

Útgerðarfélag Akureyringa hefur selt línuskipið Önnu EA 305 til kanadíska fyrirtækisins Arctic Fishery Alliance. Skipið var smíðað í Noregi 2001 og endurnýjað 2008; það er 52 langt og 11 metra breitt.

Kristján Vilhelmsson útgerðarstjóri Samherja segir að nokkrar útgerðir hafi sýnt áhuga á að kaupa skipið eftir að það var sett á söluská.

„Anna er mjög gott línuveiðiskip, sérstaðan er meðal annars sú að línan er dregin í gegnum brunn sem er á miðju skipsins. Helsta ástæða sölunnar er að útgerðin borgaði sig ekki fjárhagslega og þess vegna þótti okkur rökrétt að selja. Anna hefur ekki stundað veiðar í nokkurn tíma og skipverjar eru komnir yfir á önnur skip Útgerðarfélags Akureyringa eða Samherja,“ segir Kristján Vilhelmsson.

 heimild Akureyri.net 

Óskar P. Friðriksson á strandstað í Hornsvík í einstakri blíðu árið 2020. Mynd/Halli í London

Mikil mildi var þegar fjórtán skipverjum af loðnubátnum Sæbjörgu VE frá Vestmannaeyjum var bjargað í land í björgunarstólum eftir að skipið strandaði í Hornsvík, skammt austur af Stokksnesi, 17. desember 1984. Einn af skipverjunum fjórtán var Óskar P. Friðriksson.

„Vél bátsins bilaði og hann rak stjórnlaust upp í fjöruna. Veðrið var slæmt og útlitið ekki gott því við hefðum getað lent á Stokksnesi þar sem öldur brotnuðu á klöppum langt út í sjó.  Einnig var um tíma hætta á því að við lentum á Hafnartanga þar sem braut yfir það og engin aðstaða fyrir björgunarsveitarmenn að athafna sig. Við strönduðum á besta stað, úr því sem komið var. Björgunarfélagið á Hornafirði bjargaði allri skipshöfninni 14 manns í land með fluglínutæki,“ rifjar Óskar upp.

Óskar segist alltaf hafa litið inn í Hornsvíkina þegar hann var á sjó eftir strandið þegar siglt var þar fram hjá og bjart var úti.

„Og alltaf sá maður flakið í fjöruborðinu. Ég hætti síðar á sjó en sigldi þarna fram hjá á loðnuvertíðinni 2017 er ég var með strákunum á Heimaey VE 1. Ekkert var að sjá í Hornsvík þann daginn enda skipið horfið.“

Farið austur í Hornsvík

Þegar 30 ár voru liðin frá strandinu ritaði Óskar söguna eins og hann mundi hana. Hann vildi hafa allt eins rétt og hægt var. Hann ræddi lengi við Guðbrand Jóhannsson sem hafði verið formaður Björgunarfélagsins á þeim tíma sem Sæbjörgin fórst og tók þátt í björguninni. Guðbrandur sendi Óskari gögn úr bókum Björgunarfélagsins þar sem tímasetningar komu vel fram, eins og hvenær fyrsti skipbrotsmaðurinn var dreginn í land og hvenær sá síðasti.

„Það var tilkomumikil stund haustið 2020 að keyra að húsi Björgunarfélagsins á Hornafirði og flestir þeir sem tóku þátt í björgun okkar skipbrotsmanna á Sæbjörgu VE 56, 17. desember 1984 voru mættir til að hitta mig. Ég gekk að hverjum og einum, tók í hendur og sagði það sama við alla, „takk fyrir síðast“. Við stóðum í smá stund þarna og spjölluðum saman. Ég fann það að þessum ágætu mönnum þótti það eins gott að hitta mig eins og mér þótti það að hitta þá.“

Náttúruundrið

„Það fóru fimm Björgunarfélagsmenn með okkur Eyjamönnunum í Hornsvíkina. Hún er ótrúlega fallegt náttúruundur þessi vík og sennilega er þetta eini staðurinn á Íslandi þar sem maður nánast gengur á sjónum, eða svo virðist það vera. Gjaldskylda er fyrir þá sem vilja fara í víkina en hliðið var opnað fyrir okkur án þess að við þyrftum að borga. Guðbrandur sagði okkur á leiðinni frá Stokksnesi að vörubíllinn með fluglínutækjunum hefði verið uppi á veginum og þaðan voru 130 metrar í Sæbjörgu,“ rifjar Óskar upp.

Það var þá sem Óskar gerði sér fyrst ljóst hvað þeir skipsverjarnir höfðu verið dregnir langa leið frá hinu strandaða skipi og upp í fjöruna. Einnig kom það Óskari mjög á óvart að það var bara eitt sker á strandstaðnum en allir um borð töldu að þau hefðu verið tvö.

„Guðbrandur og félagar hans sýndu okkur stóran klett sem þeir festu blakkir í til að rétta Sæbjörgu þegar þeir björguðu verðmætum úr henni. Þeir sögðu okkur frá þeim feiknarkrafti sem þurfti til að rétta skipið og við sáum hvað hafði brotnað úr berginu við þessi átök,“ segir Óskar.

Nótin og vélin í fjörunni

Það kom Óskari mikið á óvart þegar hann sá hluta af nót Sæbjargar ofarlega í fjörunni.

„Ég vissi að þessi veiðarfæri eru gerð úr sterku og endingagóðu efni en mig furðaði að nótin var enn til þótt Sæbjörg væri horfin. Ég gekk niður að skerinu og með því vestan megin og þá sá ég vélina sem var í Sæbjörgu. Það var þá eitthvað enn eitthvað eftir af skipinu sem ég var á þegar ég var ungur maður haustið 1984.  Ég átti sennilega 4-5 metra eftir í vélina þegar ég komst ekki lengra,“ segir Óskar sem lýsir því hvernig hann stillti sér upp með Björgunarfélagsmönnunum fimm sem komu með austur í fjöru.

„Nú kom sér vel að vera með Halla í London þar sem hann tók myndavél mína og myndaði okkur saman. Næst stilltum við þrír okkur saman upp til myndatöku, Guðlaugur Vilhjálmsson, ég og Guðbrandur Jóhannsson, fyrrverandi formaður Björgunarfélagsins. Það var notaleg stund að hafa þessa tvo heiðursmenn sitthvoru megin við sig,“ segir Óskar en Guðlaugur var 29 ára gamall þegar strandið átti sér stað.

„Hann drýgði ótrúlega hetjudáð þessa nótt er hann náði í  skotlínuna frá okkur í sjónum með því að hlaupa að línunni er hann sá hana. Guðlaugur sem var aðeins klæddur í létt regnföt og hafði öryggisband um mitti sitt, var kominn á mikla ferð þegar alda kom á móti honum en hann stakk sér í ölduna þegar hún var að skella á honum. Hann sá ekkert í kafi en fálmaði með höndunum og fann línuna. Félagar hans í landi byrjuðu að draga í Guðlaug þegar hann hvarf í ölduna, sem varð til þess að hann ætlaði ekki að ná sér upp til að anda, en á endanum náði hann upp og kom með línuna úr skottunnu okkar í land, þar með var komin landtenging við Sæbjörgu.“

Sú stærsta af öllum

Þegar hópurinn var að fara aftur inn til Hornafjarðar frá Hornsvík, sagði Guðbrandur Óskari og hópnum frá því hvað það hafi verið ótrúlega góð tilfinning að hafa tekið þátt í að bjarga 14 skipverjum úr einu strandi.

„Þeir björgunarfélagsmenn björguðu mörgum á þeim árum þegar Guðbrandur var í félaginu, en Sæbjargarbjörgunin var sú stærsta af þeim öllum. Þessi ferð verður mér alveg ógleymanleg, að hitta lífgjafa mína, menn sem spurðu ekki um tíma, heldur héldu í óveðri um miðja nótt út í fjöru til að bjarga mönnum sem þeir þekktu ekki neitt. Ég man það líka þessa nótt að okkur leið strax betur að vita af því að þeir væru á leiðinni til að bjarga okkur, að það væri hægt. Einnig verður það mér ógleymanlegt að hafa farið í Hornsvík sennilega í besta veðri haustsins og náð að skoða aðstæður við bestu hugsanlegu skilyrði, öfugt við það sem var 17. desember 1984. Svo verður þessi ferð ógleymanleg fyrir það að hafa haft þessa tvo góðu vini sína með sér.“

Heimild Fiskifrettir.is