Djúp lægð á leiðinni

Lægðin gæti slegið einhver met. Skjáskot/blika.is

Það sjást varla dýpri lægðir en sú sem er á leiðinni til lands­ins á fimmtu­dag­inn næst­kom­andi, af því er frá grein­ir á veður­fræðivef Ein­ars Svein­björns­son­ar veður­fræðings. 

Ein­ar seg­ir í sam­tali við mbl.is of snemmt að segja til um hvort hún muni valda óveðri en þau fylgja oft djúp­um lægðum. „Maður hrekk­ur alltaf svo­lítið við þegar maður sér svona djúp­ar lægðir, sér­stak­lega þegar þær koma án allra fyr­ir­boða. Hún eig­in­lega bara sprett­ur úr ein­hverj­um hálf­gerðum ró­leg­heit­um,“ seg­ir Ein­ar.

Ekki er lík­legt þó að þessi lægð slái dýpt­ar­metið en þó er ekki úti­lokað að um verði að ræða dýpstu lægð þess­ar­ar ald­ar.

Á vef Ein­ars grein­ir frá því að yfir suður­ríkj­um Banda­ríkj­anna sé nú lægð sem veld­ur miklu vetr­ar­veðri á aust­ur­strönd­inni í dag en hún held­ur síðan áfram upp með strönd­inni og suður fyr­ir Ný­fundna­land. Þar mæt­ir lægðin mjög köldu lofti og dýpk­ar hratt á miðviku­dag en á fimmtu­dags­morg­un er lægðamiðjunni spáð vest­ur af Faxa­flóa. Stand­ist spárn­ar verði þrýst­ing­ur í lægðamiðju 925 hPa.

Bræslan frystihús og skip Sildarvinnlunnar mynd þorgeir Baldursson 3 júni 2021

VIÐBURÐARÍKT ÁR AÐ BAKI HJÁ SÍLDARVINNSLUNNI

Gunnþór Ingason, forstjóri Síldarvinnslunnar ritar eftirfarandi áramótapistil á heimasíðu fyrirtækisins. Þar segir hann að Covid hafi haft sín áhrif eins og annarsstaðar. En margt hafi verið jákvætt og fagnar nýhafinni loðnuvertíð:

„Við áramót stöldrum við oft við og förum yfir liðið ár. Hjá okkur hefur árið verið viðburðaríkt, við fengum loðnuvertíð aftur eftir tveggja ára loðnuleysi og var það kærkomið þegar gefinn var út 70 þúsund tonna loðnukvóti þann 5. febrúar sl. Þó magnið væri ekki mikið náðum við að koma nánast öllu okkar magni til manneldisvinnslu og hámarka verðmætin enda var ástand markaða með þeim hætti að loðnuafurðir voru seldar á metverðum. Þannig sáum við verð á Asíuloðnu í hæstu hæðum, loðnuhrogn seldust á háum verðum og loðna framleidd fyrir Austur-Evrópu fór einnig á háum verðum. En þar sannast hið forkveðna að menn verða að gæta sín í græðginni og skilja markaðina því loðnuverð á Austur-Evrópu fóru það hátt að kaupendur sneru sér að öðru því kaupgetan er takmörkuð í þessum löndum. Þetta minnir okkur á að við erum hluti af virðiskeðju frá hafi á disk neytenda og allir hlekkirnir þurfa að vera í lagi, því árin endurtaka sig og við viljum að fólk kaupi fiskinn okkar aftur og aftur.

Uppsjávarveiðar gengu vel

Kolmunnaveiðin gekk vel og náðum við að klára okkar kvóta þar, mjöl og lýsisverð hafa verið á góðum stað. Makríllinn lét hafa töluvert fyrir sér í ár og lengra var að sækja hann en með samstilltum kröftum tókst okkur að spila vel úr okkar og kláruðum við okkar kvóta og vel það á meðan töluvert af heimildum eru óveiddar á milli ára. Þarna er fyrst og fremst um að þakka veiðisamstarfi sem skip Síldarvinnslunnar og Samherja áttu með sér um veiðarnar. Án þess hefðu málin verið með öðrum hætti. Er ég þakklátur sjómönnum skipanna fyrir hversu vel þeir hafa unnið saman í þessu samstarfi og nú látum við reyna á að það verði samstarf í gegnum loðnuvertíðina hjá sömu skipum en slíkt samkomulag er í vinnslu og fer í atkvæðagreiðslu um borð í skipunum.

Síldveiðin gekk vel í haust. Norsk-íslenska síldin hélt sig enn og aftur uppi í kálgörðum og markaðir voru góðir fyrir síld framan af. Íslenska síldin kom til baka sem manneldisfiskur en megnið af okkar kvóta þar var unnið til manneldis sem hefur ekki verið gert í nokkur ár.

Heilt yfir gengu uppsjávarveiðar og vinnsla vel. Fiskiðjuverið tók á móti 71 þúsund tonnum af hráefni sem er nýtt met þar á bæ. Fiskimjölsverksmiðjurnar tóku á móti 150 þúsund tonnum. Uppsjávarskipin veiddu 140 þúsund tonn, fyrir 6,9 milljarða samanborið við 120 þúsund tonn í fyrra fyrir 5,2 milljarða á árinu 2020.

Ánægjulegt að taka við nýjum Berki

Bolfiskveiðarnar gengu heilt yfir vel en þó var smávægilegur samdráttur á milli ára. Blængur var í slipp í janúar og svo lentum við í brunanum um borð i Vestmannaey sem var síðan frá veiðum síðustu 2 mánuði ársins, en fram að því stefndi í metár hjá Eyjaskipunum. Aflaverðmæti skipanna var 6,5 milljarðar á árinu í stað 6,2 árið áður. Aflinn var lítið eitt niður. Við kláruðum kaupin á Berg ehf. í Vestmannaeyjum á árinu og seldum svo skipið á haustmánuðum. Bolfiskvinnslan á Seyðisfirði vann úr 2600 tonnum á árinu.

Það var virkilega ánægjulegt að taka við nýjum Berki um sjómannadagshelgina og hefur skipið staðið undir flestum okkar væntingum á fyrstu mánuðum í rekstri. Það er virkilega gaman að takast á við verkefni eins og að smíða skip. Margir koma að slíku verki og eiga þeir allir miklar þakkir skildar. Áhöfnin á stóran þátt í mörgum lausnum og á hún þakkir skildar ásamt félögum okkar og samstarfsaðilum hjá Samherja sem komu mikið að smíði skipsins og var samstarfið við þá ánægjulegt.

Vinna við stækkun hrognavinnslunnar er í fullum gangi hjá okkur núna og stefnum við á að hún verði tilbúin fyrir vertíðina í vetur.

Miklar framkvæmdir

Framkvæmdir við stækkun fiskimjölsverksmiðjurnar eru komnar á fulla ferð. Unnið er að því að reisa húsið og svo verður farið á fullt í að setja minni verksmiðjuna upp og hafa hana klára fyrir sumarið. Ásamt því verða lausnir yfirfarnar og unnið að frekari stækkun verksmiðjunnar. Að þessu verki hafa komið verktakar í bænum ásamt fleirum og starfsmenn okkar hafa verið önnum kafnir við verkið líka.

Rafvæðing skipa við löndunarbryggju var stórt framfaraskref sem eftir var tekið og er ég fullviss um að margir eigi eftir að stíga það skref. Við eigum stöðugt að vera að vinna að lausnum í umhverfis- og samfélagsmálum og hafa trúna á að hægt sé að gera betur og ná góðum árangri. Við birtum samfélagsskýrslu okkar á árinu og munum halda áfram að þróa upplýsingagjöf og utanumhald um okkar umhverfismál.

Fyrri hluti árs fór í vinnu að skráningu félagsins á markað. Getum við verið stolt af þeim móttökum sem félagið hefur fengið og þann áhuga sem markaðurinn og samfélagið hafa sýnt félaginu frá skráningu. Vissulega fylgja skráningunni ýmsar áskoranir sem við ætlum okkur að standa undir. Það mun örugglega taka okkur nokkur misseri að ná fullkomlega utan um þær allar. Við munum gera okkar besta í því hér eftir sem hingað til.

Rekstur Síldarvinnslunnar eins og annarra fyrirtækja fer ekki varhluta af Covid. Ég verð að viðurkenna að þetta er hundleiðinlegt að verða. Ég held að þetta snerti okkur öll með einum eða öðrum hætti. Sjálfur hef ég aldrei farið eins lítið um fyrirtækið og í ár og þar af leiðandi hitt færri starfsmenn þess. Ég sakna samskiptanna við starfsfólkið. En þetta er stríð sem við stöndum saman í. Okkur hefur gengið vel hingað til en nú eftir áramót hefst enn ein orrustan sem snýst um að verjast því að veiran muni hafa áhrif á komandi mánuði í rekstri en þeir eru okkur gríðarlega mikilvægir. Þarna er treyst á liðsandann og samtakamáttinn.

Ein stærsta loðnuvertíðin framundan

Framundan er síðan ein stærsta loðnuvertíð sem við höfum fengið í mörg ár og verður mikil áskorun fyrir okkur að láta hana ganga upp, veiða, vinna og hámarka verðmæti þeirra heimilda sem við höfum úr að moða. Loðnukvótinn kom sem sprengja í fangið á okkur í haust og hefur þurft að bregðast hratt við með stórum ákvörðunum eins og veiðarfærakaupum, skipakaupum og fleiri ákvörðunum.

Við erum að ljúka ári sem er búið að vera fullt af áskorunum og verkefnum. Það er að hluta til það sem gerir starfsemi sjávarútvegsfyrirtækja öðruvísi. Við erum ekki alltaf með fyrirsjáanleika og þurfum oft að bregðast fljótt við aðstæðum. Til þess að slíkt gangi þarf gott fólk. Fyrirtæki eins og Síldarvinnslan byggir á öflugu starfsfólki á öllum vígstöðvum, það er búið að vera mikið álag á öllum á árinu; langar vertíðar, Covid og miklar framkvæmdir í gangi.

Að lokum vil ég þakka öllum ánægjulegt samstarf og samskipti á árinu sem er að líða og hlakka til að takast á við áskoranir komandi árs með ykkur öllum. Vona að þið séuð búin að eiga náðug jól með ykkar fólki og munið að eiga góð áramót.“

Myndasyrpa úr Sandgerðisbótinni með óskum um gleðilegt ár og þökkum fyrir innlitið á Árinu sem var að liða 

7025  Daney EA 240 Mynd þorgeir Baldursson 2021                                                           6546 Birta Þh 169. mynd þorgeir Baldursson 2021                                                    5342 Hafræna EA 32 mynd þorgeir Baldursson 2021                                                Sævar Skemmtibátur mynd þorgeir Baldursson 2021                                                         2836 Gefjun EA 510 mynd þorgeir Baldursson 2021                                                          7344 Von ÓF 69 Mynd þorgeir Baldursson 2021                                                           7209 Skemmtibátur mynd þorgeir Baldursson 2021                                                          6393 Sæfari mynd þorgeir Baldursson 2021

Cuxhaven NC 100 á Eyjafirði mynd þorgeir Baldursson                        Skipstjórarnir á Cuxhaven Nc 100 Stefán og Hannes mynd þorgeir Baldursson

Vegna óvissu um málarekstur vegna fjárhagslegra uppgjöra sem tengjast rekstri í Namibíu. Af þessum ástæðum gerir stjórn Samherja Holding ehf. í skýrslu sinni fyrirvara um uppgjör þess félags sem annaðist starfsemina þar í landi.

Hagnaður af rekstri alþjóðlega sjávarútvegsfyrirtækisins Samherja Holding ehf. á árinu 2020 nam 27,4 milljónum evra og 1,4 milljónum evra á árinu 2019.

Rekstur samstæðunnar felst í útgerð, landvinnslu, markaðs- og sölustarfsemi auk flutningastarfsemi. Ársreikningarnir voru samþykktir á aðalfundi félagsins hinn 29. desember 2021.

Um uppgjörið er fjallað á heimasíðu Samherja.

Þar segir að ekki hefur enn tekist að staðreyna nægilega vel gögn vegna útgerðar í Namibíu sem nú hefur verið aflögð og flokkuð sem slík í ársreikningunum.

„Þá ríkir enn óvissa um málarekstur vegna fjárhagslegra uppgjöra sem tengjast rekstrinum í Namibíu. Af þessum ástæðum gerir stjórn Samherja Holding ehf. í skýrslu sinni fyrirvara um uppgjör þess félags sem annaðist starfsemina þar í landi. Sama fyrirvara gera endurskoðendur félagsins í áritun sinni. Að öðru leyti er áritun á reikningana fyrirvaralaus. Framangreind óvissa hefur valdið þeim drætti sem orðið hefur á gerð ársreikninganna en stjórnin taldi mikilvægt að freista þess að fá sem gleggstar upplýsingar um þessa þætti áður en gengið yrði frá reikningunum.“

Fjárhagslega sterkt félag

Þá segir að tekjur samstæðu Samherja Holding ehf. af seldum vörum námu 308,6 milljónum evra árið 2020 samkvæmt ársreikningi þess árs og lækkuðu nokkuð miðað við árið á undan þegar þær námu 355,7 milljónum evra.

Eignir samstæðunnar námu 585,4 milljónum evra í lok ársins 2020, samanborið við 627,0 milljónir evra í lok ársins 2019. Eigið fé nam 393,2 milljónum evra í lok ársins 2020 en í lok árs 2019 nam eigið fé samstæðunnar 392,4 milljónum evra.

Lang umsvifamesti þátturinn í rekstri Samherja Holding ehf. eru sjávarútvegsfyrirtæki í Evrópu og Norður-Ameríku. Af erlendum fyrirtækjum eru nefnd Deutsche Fischfang Union (DFFU) í Cuxhaven sem er elsta sjávarútvegsfyrirtæki Þýskalands. Samherji Holding hefur átt aðkomu að rekstri þess félags í rúmlega aldarfjórðung með góðum árangri. Hér má einnig nefna sölufyrirtækið Seagold og sjávarútvegsfyrirtækið Onward Fishing í Bretlandi og fyrirtæki í Noregi og Kanada.

Á áðurnefndum aðalfundi Samherja Holding ehf. fór fram stjórnarkjör í félaginu og voru Eiríkur S. Jóhannsson, Óskar Magnússon, Kristján Vilhelmsson, Helga Steinunn Guðmundsdóttir og Þorsteinn Már Baldvinsson kosin í stjórn þess.

„Eins og ársreikningarnir sýna er Samherji Holding ehf. sterkt félag með mikla möguleika til framtíðar litið. Efnahags- og lausafjárstaðan er góð og sú vinna sem ráðist hefur verið í á undanförnum mánuðum mun skila árangri. Þrátt fyrir áföll í rekstrinum er ég bjartsýnn á framtíðina því hjá okkur starfar gott fólk. Samherji Holding er alþjóðlegt sjávarútvegsfyrirtæki með starfsemi víða um heim. Íslendingar eiga að vera ófeimnir við að taka þátt í atvinnurekstri erlendis. Við eigum að nýta hátt menntunarstig, þekkingu okkar og reynslu í fyrirtækjarekstri á erlendum vettvangi,“ segir Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja Holding ehf.

Kirkella H-7 á veiðum i Barentshafi mynd þorgeir Baldursson 2017

Það kann að koma til þess að einn af síðustu út­haf­stog­ur­um Hull, Kirkella H-7, verði seld­ur. Skipið fær aðeins helm­ing þess kvóta sem það áður fékk í norskri lög­sögu og seg­ir Jane Sand­ell, for­stjóri UK Fis­heries, seg­ir í Yorks­hire Post að samn­ing­ur sem beska rík­is­stjórn­in gerði við Nor­eg um fisk­veiðar sé „al­gjört áfall“ fyr­ir fyr­ir­tækið.

UK Fis­heries Lim­ited, sem er í helm­ingseigu Sam­herja í gegn­um dótt­ur­fé­lagið Onw­ard Fis­hing Comp­any, hef­ur gert út skipið Kirkella sem áður veiddi um 8% af fiski sem seld­ur var til versl­ana með fisk og fransk­ar í Bretlandi. Þá veiddi Kirkella fyr­ir Brex­it um 10 þúsund tonn af norður­slóðaþorski í norskri lög­sögu, en fær nú aðeins að veiða 500 tonn.

„Að tala um von­brigði væri van­mat ald­ar­inn­ar,“ seg­ir Sand­ell og bæt­ir við að fög­ur fyr­ir­heit bresku rík­is­stjórn­ar­inn­ar hafi verið inn­an­tóm. „Eina álykt­un­in sem hægt er að draga er að þeim sé al­veg sama. […] Að ganga frá borðinu með 500 tonn þegar það myndi und­ir venju­leg­um kringu­stæðum vera þúsund­ir er ekki hægt að lýsa sem góðum ár­angri.“

Hún seg­ir ljóst að end­ur­meta þurfi til­hög­un rekst­urs fyr­ir­tæk­is­ins og til greina komi að grípa til niður­skurðar og selja skipið.

þess má geta að skipstjórnamenn  Kirkellu eru Islenskir 

Guðjón Guðmundsson

 - gugu@fiskifrettir.is

29. desember 2021 kl. 09:00

Hjónin Bjarmi Sigurgarðarsson og Ólöf Ýr Lárusdóttir, stofnendur fyrirtækisins. Mynd/Þorgeir Baldursson

Vélfag er eitt þeirra íslensku tæknifyrirtækja sem hafa risið og dafnað innan bláa hagkerfisins og sett mark sitt á vinnslutækni í sjávarútvegi hvort sem er til lands eða sjávar.

Fyrirtækið Vélfag stofnuðu hjónin Bjarmi Sigurgarðarsson og Ólöf Ýr Lárusdóttir árið 1995 í Ólafsfirði. Framundan hjá Vélfagi, fyrir utan raðframleiðslu á hinum ýmsu vélum, er verkefnið Fiskvinnsla – næsta kynslóð sem snýst í grundvallaratriðum um samruna margra tækja í eitt. Verkefnið var styrkt um 50 milljónir kr. af Tækniþróunarsjóði.

Vélfag er í fararbroddi í heiminum í samruna hefðbundinna fiskvinnslutækja og tölvustýringar. Vöxturinn síðustu árin hefur einkum verið inn á erlenda markaði þar sem fyrirtækið er vel kynnt sem hönnuður og framleiðandi nýrrar fiskvinnslutækni. Eitt af stóru verkefnunum undanfarið ár hefur verið sala og uppsetning á tækjabúnaði fyrir fiskvinnslur á Írlandi. Bjarmi segir að fiskurinn sem unninn er þar í landi sé einkar fjölbreyttur, bæði hvað varðar tegundir og stærðir.

• Auk verktaka eru starfsmenn Vélfags 22 eins og er, örfáir í hlutastörfum. Þar af 5 í Ólafsfirði. Mynd/Þorgeir Baldursson

Í landvinnslunni eru unnar margar tegundir á hverjum degi og skipt á milli tegunda reglulega. Þetta er ólíkt því sem er hér á landi þar sem hráefnið sem berst vinnslunum er einsleitt og mestmegnis þorskur. Á Írlandi er unnið jöfnum höndum í vinnslu á hverjum degi á hake, laxi, ýsu, ufsa, alaskaufsa og þorski. Stærðirnar eru líka mismunandi, vinnslurnar kaupa hráefnið af mörkuðum og bátum og hafa þar enga stjórn á meðferð þess eða gæðum.

Samtarf við Mumansk Seafood

M 700 flökunarvélin og M500 hausarinn með slægingu/slógsugu hefur verið á markaði síðan 2007. Þetta eru mekanískar vélar sem mörkuðu innkomu Vélfags á þennan markað. Síðar bættist við M800 mekaníska roðvélin.Hún er einstök að því leyti að sem sambyggð við línu hausara og flökunarvéla frá Vélfagi skila flökin sér beint í roðdrátt án þess að  mannshöndin komi þar að. Hún er afar fyrirferðarlítil og snjöll lausn til að tryggja stöðug gæði í roðdrætti og sparar jafnframt viðhaldstíma og kostnað. 

• Eigendur Vélfags fengu Hvatningarverðlaun Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi árið 2018 og eru hér ásamt þáverandi formanni SFS, Jens Garðari Helgasyni. Mynd/Morgunblaðið

Stóra byltingin varð árið 2016 þegar fyrsta tölvustýrða M725 flökunarvélin ásamt nýrri línu hausara, M505,  var afhent  Ramma hf. um borð í Sólberg ÓF, fyrsta skipið sem fékk tölvustýrðu línu frá Vélfagi ásamt roðvélunum. Sólbergið veiðir og vinnur nálægt um 15.000 tonn á ári og búnaðurinn frá Vélfagi hefur reynst einkar vel. M725 flökunarvélin er hönnuð til vinnslu á meðalstórum og stórum bolfiski. Áður hafði Vélfag lagt grunninn að þessari tölvustýrðu stórfiskavél í samvinnu við Fisk-Seafood í landvinnslunni á Sauðárkróki.

Á síðastliðinu ári kom enn önnur kynslóð vélalínu á markað sem Vélfag hefur nú sett upp fyrir vinnslur í Írlandi og Noregi. Þetta eru M521 hausari/klumbuskurðarvél, sem þróuð var í samvinnu við rússnesku vinnslu, M705 tölvustýrð flökunarvél og M822 roðvélar. M705 flökunarvélin er minni og öflug útgáfa af fyrrnefndu M725 stórfiskavélinni en byggir á sömu lögmálunum. Líkt og M700 hefur M705 afar breitt vinnslusvið. Vélfag kynnti sem fyrr segir  á Írlandi M521 vélina sem hausar bæði með eða án klumbubeins. Klumbuskurðarvélin/hausarinn hefur verið í notkun um nokkurt skeið hjá Murmansk Seafood. Hún hentar vel þeim fyrirtækjum sem kaupa hausaðan og slægðan fisk til áframvinnslu.

Nútímavæðing á Írlandi

„Flökunarvélin er hjartað í svona vinnslum en það sem við gerðum á Írlandi var tengja búnaðinnn allan saman í eina keðju. Hausaranum og rodráttarvélinni er stýrt frá flökunarvélinni. Þetta styttir boðleiðir og vinnsluferlið. Hráefnið á að vera sem styst í vinnsluferli og vélarnar eiga að fara sem best með það. Við kynntum þetta fyrirkomulag fyrst í landvinnslu í Múrmansk sem er með fjórar vinnslulínur frá Vélfagi. Á Írlandi byggir vinnslan á þessari nýju minni línu með M705 flökunarvél sem hentar betur til vinnslu á smærri fiski.“

• Þeir sem eru áhugasamir um nýjustu tækni í sjávarútvegi starfa ekki allir í greininni. Hér er Anna Bretaprinsessa að forvitnast um vélar Vélfags á sýningu erlendis. Aðsend mynd

Vélalínurnar frá Vélfagi í Cork og Wexford á Írlandi og í Noregi vinna fisk sem er allt niður í 350 grömm að þyngd og allt upp í 8-10 kíló. Írsku vinnslurnar kaupa sinn fisk á markaði eða af bátum sem veiða innan írsku landhelginnar. Hráefnið er af öðrum toga en við þekkjum hér á Íslandi. Meðferð aflans er líka önnur. Bjarmi segir að það hafi verið áskorun að mæta vinnslunni þar sem hún er stödd núna.

Opinber stefna er á Írlandi að nútímavæða fiskvinnsluna þar í landi. BIM, (Ireland Seafood Developement Agency), niðurgreiðir kostnaðinn að hluta til í því skyni að flýta fyrir endurnýjuninni. Áður byggðu þær tvær vinnslur á Írlandi, sem nú hafa fengið búnað frá Vélfagi, að langmestu leyti á handflökun. Upphafið að samstarfinu má rekja til fundar sem Bjarmi átti með fulltrúum BIM á sjávarútvegssýningunni í Brussel árið 2018.

„Það er svo merkilegt að á Írlandi alveg eins og annars staðar, flýgur fiskisagan. Þegar vel er gert spyrst það út. Við höfum verið þarna í harðri samkeppni við aðra aðila en okkur hefur tekist vel til. Írar eru mjög kröfuharðir. Þeir vilja góða þjónustu og það hafa þeir fengið hjá Vélfagi þrátt fyrir þau strik sem covid setti í reikninginn. Þessi nýi vélbúnaður er svo þægilegur að því leyti að við getum þjónustað hann yfir netið. Það er nettenging inn á vélarnar sem eru af annarri kynslóð en eldri vélar sem útheimtu frekar þjónustumenn með tilheyrandi ferðalögum víða heim. Nú fer verulega fækkandi í þeirri stétt manna. Það næst líka lengri líftími á þessar nýju vélar með ýmsum nýjungum, til dæmis sjálfvirkum smurkerfum sem tölvukerfi stjórna, sem leiðir til enn minna viðahalds en áður.“

Vinnslan þar sem fiskurinn er

Covid 19 hafði áhrif á hátækniiðnaðinn ekki síður en ferðaþjónstuna hér á landi. Allt stöðvaðist og fyrirtækin voru í hálfgerðu tómarúmi. Bjarmi segir það augljóst mál að heimurinn er að breytast í kjölfar heimsfaraldursins. Ein þessara breytinga, og hún alls ekki lítil, er sú staðreynd að stórlega hefur dregið úr flutningi á fiski frá Evrópu til vinnslu í Kína. Þar spila inn í sóttvarnarreglur Kínverja sjálfra en líka hugarfarsbreyting sem er að verða á Vesturlöndum, ekki síst með tilliti til umhverfismála. Bjarmi og Ólöf telja víst að þessi breyting leiði til  meiri fiskvinnslu nær þeim stöðum þar sem fiskurinn veiðist. Þetta á meðal annars við um Noreg og Rússland sem hafa verið stórtæk í sölu á óunnum fiski til Kína. Þróunin felur í sér áskoranir því færri vinnandi hendur eru í þessum löndum en í Kína og launin hærri. Þetta kalli á tækni sem leysi mannshöndina af í enn meiri mæli. Um leið sé sú breyting að verða að meiri vilji er meðal ungs fólks að velja sér starf nærri sínum heimbyggðum og fjölskyldum. Ofangreindar breytingar endurspeglast allar í pantanabók Vélfags. Og frekara þróunarstarf innan Vélfags tekur líka enn frekara mið af þessum breytingum sem eru að verða.

• Þessi mynd sýnir lausnir Vélfags myndrænt. Viðskiptavinirnir eru fjölmargir, bæði á sjó og í landi. Aðsend mynd

Vélfag fékk nýlega styrk upp á 50 milljónir króna frá Tækniþróunarsjóði til að þróa það sem gengur undir vinnuheitinu Fiskvinnsla – næsta kynslóð. Verkefnisstjóri er Hólmfríður Sveinsdóttir, doktor í lífvísindum og einn helsti sérfræðingur landsins í vinnslu á ensímum úr fiski. Hún var áður m.a. framkvæmdastjóri IceProtein og Protis á Sauðárkróki. Verkefnið er unnið í nánu samstarfi við sjávarútvegsfyrirtækið Gjögur.

„Við erum núna á þeirri vegferð að setja heilan fisk í vél og vinna alla hluti hans með tölvustýringum, vatnskurðartækni, myndavélatækni og ýmsum öðrum mæliaðferðum sem hafa verið hluti af okkar vélum. Um er að ræða tækni í einu tæki sem ræður yfir mun meiri fullvinnslugetu en áður hefur þekkst. Þessi tækni verður öflugt innlegg í aukna sjálfvirkni og grænar lausnir,“ segir Ólöf.

Tækið, sem er enn á þróunarstigi, er ekki fyrirferðamikið og ræður yfir mörgum aðgerðum. Það hentar jafnt landvinnslu sem og vinnslu úti á sjó. Bjarmi segir það muni henta m.a. vel á minni staði þar sem færri búa og minni fyrirtækjum ásamt skipum, til að fjárfesta í nútímalegum vinnslulínum. Tækið byggir á þeirri tækniþekkingu sem Vélfag hefur öðlast í gegnum árin ásamt nýstárlegum viðbótum. Umsóknir um einkaleyfi fyrir hluta tækninnar er nú í ferli. Ólöf segir þessa nýju tækni henta vel inn í það umhverfi sem fiskvinnsla af öllum stærðargráðum um allan heim stendur frammi fyrir þar sem forsendan er aukin sjálfvirkni og bætt nýting auðlinda. Bjarmi kveður enn sterkar að orði og segir þessa nýju tækni geta valdið gríðarlegum breytingum ef vel tekst til. Hún geti breytt miklu í verðmætasköpun sjávarútvegsins um allan heim.

Greinin birtist i Timariti Fiskifretta i nóvember